Jakie są zasady poufności w tłumaczeniach przysięgłych?

W zawodzie tłumacza przysięgłego liczy się nie tylko doskonała znajomość języka obcego. Kwestia zachowania poufności podczas tworzenia tłumaczeń jest równie ważna, gdyż to ona definiuje ramy tej profesji. Mimo tego wśród klientów tłumaczy przysięgłych pojawia się wiele wątpliwości co do rzeczywistego bezpieczeństwa powierzanych danych, zakresu tajemnicy zawodowej, wyjątków kiedy tajemnica nie obowiązuje oraz potencjalnych konsekwencji dla tłumacza naruszającego przepisy. Poniższy artykuł ma za zadanie wyjaśnić wszelkie te kwestie.

Tłumacz przysięgły a obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej

Na początku warto wyjaśnić często powracającą nieścisłość w terminologii. Mimo iż omawiamy poufność tłumaczeń przysięgłych, to formalnie prawidłowym zwrotem jest „tłumaczenie poświadczone” lub „uwierzytelnione”. Krótko mówiąc, tłumacz może być przysięgły, natomiast tłumaczenie już nie. Mimo to ten potoczny zwrot przyjął się na tyle, że będziemy go używać zamiennie.

Zawód tłumacza przysięgłego wiąże się z pracą na dokumentach związanych z kwestiami prawnymi, prowadzoną działalnością gospodarczą lub dokumentacją medyczną. Akta te obejmują zwykle poufne informacje, których wykorzystanie przez osoby postronne naraziłoby na szwank reputację lub finanse danego podmiotu. Gdy więc tłumaczenie dotyczy informacji niejawnych, w przypadku tłumaczy przysięgłych ma zastosowanie Ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Wynika z niej jasno, że poufność danych w tłumaczeniu dokumentów obejmuje oczywiście sam dokument, ale także wszelkie okoliczności, jakie towarzyszą jego tłumaczeniu. Mowa np. o informacjach dotyczących kontekstu zlecenia uzyskanych bezpośrednio od klienta.

Podobne informacje można znaleźć także w Kodeksie Zawodowym Tłumacza Przysięgłego Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych. Dodatkowo dokument ten wskazuje, że ochrona prywatności w tłumaczeniach rozciąga się też na zakaz używania przez tłumacza danych poufnych do osiągania własnych korzyści, nawet jeśli zastrzeżone dane nie zostaną nigdzie upublicznione.

Co grozi tłumaczowi za naruszenie tajemnicy zawodowej?

Prawne aspekty tłumaczeń przysięgłych to także zagadnienie konsekwencji niedochowania tajemnicy zawodowej. Co grozi tłumaczowi za naruszenie poufności danych podczas wykonywania zawodu? Zgodnie ze wspominaną Ustawą o zawodzie tłumacza przysięgłego, naruszenie tajemnicy zawodowej może przede wszystkim prowadzić do konsekwencji w obrębie wykonywanej profesji – od nagany, przez karę pieniężną, po zakaz dalszego wykonywania zawodu.

W przypadku umyślnego ujawnienia poufnych danych może mieć też zastosowanie art. 266 § 1 Kodeksu karnego o „Ujawnieniu tajemnicy służbowej i zawodowej”. W takim wypadku tłumaczowi grozi grzywna lub pozbawienie wolności do 2 lat. Poszkodowany klient ma także możliwość skorzystania z przepisów Kodeksu cywilnego w celu uzyskania stosownego odszkodowania lub zadośćuczynienia.

Kiedy tłumacz przysięgły jest zwolniony z tajemnicy zawodowej?

W polskim porządku prawnym nie ma przewidzianych zbyt wielu sytuacji, w których byłaby zniesiona tajemnica zawodowa tłumacza przysięgłego. Mimo tego prawa i obowiązki tłumacza przysięgłego, w tym właśnie powinność utrzymania tajemnicy, mogą zostać tymczasowo zawieszone przez prokuratora lub sąd. Ma to miejsce, gdy tłumacz musi składać zeznania podczas postępowania karnego.

Co ciekawe nawet wezwanie Policji do udzielenia informacji dla celów prowadzonego dochodzenia nie jest przesłanką do łamania zasad poufności tłumacza przysięgłego. Dotyczy to też oczywiście próśb i żądań wszelkich innych podmiotów – państwowych czy zewnętrznych.

Mimo że przepisy są w tej materii dość jasne, to nadal istnieją pewne luki, np. chociaż tłumacz może złożyć skargę na decyzję o zwolnieniu z tajemnicy, to nie zatrzymuje to toku przesłuchania. W związku z tym i podobnymi problemami interweniował nawet w ostatnich latach Rzecznik Praw Obywatelskich, składając u Ministra Sprawiedliwości wniosek o odpowiednią modyfikację przepisów.

Zasady etyki dla tłumaczy przysięgłych – czy tłumaczenia przysięgłe są bezpieczne?

Etyka zawodowa tłumacza przysięgłego stanowi po regulacjach prawnych drugi ważny, choć zwykle nieformalny aspekt jego działalności. W zawodzie tłumacza przysięgłego można dostrzec wiele cech, które pretendują go do nazywania zawodem zaufania publicznego.

Warto nadmienić, że zadania tłumacza przysięgłego wiążą się nie tylko z bezpośrednim tłumaczeniem dokumentów. Zwykle musi poprzedzić je wycena, negocjacje i ewentualne konsultacje. Także informacje, z którymi zapoznał się tłumacz, na tym etapie są chronione i nie ma tutaj znaczenia, czy finalnie zlecenie zostanie wykonane, czy też klient nie zdecyduje się na skorzystanie z usług tłumacza. Nie trzeba zatem obawiać się, że na którymkolwiek etapie współpracy nasze dane są niechronione.

Niektórzy klienci tłumacza przysięgłego obawiają się, że ich wrażliwe dane mimo wszystko nie są należycie chronione. Z tego powodu zdarza się, że klient oczekuje podpisania dodatkowej umowy o poufności, zwykle opatrzonej zapisami o wysokich karach umownych w razie naruszenia ustaleń. Niepokój o bezpieczeństwo informacji w tłumaczeniach przysięgłych jest jednak w przeważającej większości przypadków nieuzasadniony.

Sama specyfika zawodu tłumacza przysięgłego i związane z nim obwarowania prawne, że można zdecydowanie czuć się bezpiecznie, powierzając swoje dokumenty w ręce tego specjalisty. Pamiętajmy też, że nie tylko regulacje prawne powinny budować zaufanie do tłumacza przysięgłego. Pozostaje jeszcze etyka zawodowa, składana przysięga, wpis na ogólnopolską listę tłumaczy przysięgłych, kodeksy tworzone przez organizacje zrzeszające tłumaczy ustnych i pisemnych oraz wreszcie renoma, jaką cieszy się ten zawód.

FAQ:

• Gdzie najlepiej szukać tłumacza przysięgłego?

Zwykle tłumaczy przysięgłych najlepiej jest szukać w większych miastach takich jak np. Wrocław. Będzie to zapewne konieczne także w przypadku poszukiwania tłumaczy przysięgłych mniej popularnych języków. Wtedy najlepiej jest skorzystać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości, gdzie znaleźć można ogólnopolską listę tłumaczy przysięgłych.

• Czy trudno jest zostać tłumaczem przysięgłym? Jakie wykształcenie jest potrzebne?

Droga do zostania tłumaczem przysięgłym na pewno nie jest łatwa. Choć nie ma obowiązku posiadania konkretnego wykształcenia, studia filologiczne bardzo się przydadzą. Trzeba także zdać trudny egzamin pisemny i ustny przed Państwową Komisją Egzaminacyjną. Ten pierwszy trwa aż 4 godziny, a w razie fiaska części ustnej całość trzeba powtarzać od nowa.

• Jaka jest rola tłumacza przysięgłego w ochronie danych wrażliwych klienta?

Dochowując tajemnicy prawnie chronionej, tłumacz przysięgły musi szczególnie uważać, aby nikt postronny nie miał dostępu do chronionej informacji – choćby miała być fragmentaryczna. Nawet w przypadku nieumyślnego ujawnienia takich danych tłumacz przysięgły ryzykuje nieodwracalną stratą stanowiska.